χαλκιδικός

-ή, -ό / χαλκιδικός, -ή, -όν, ΝΜΑ [Χαλκίς, -ίδος]

1. αυτός που ανήκει ή αναφέρεται στην Χαλκίδα ή αυτός που προέρχεται από τη Χαλκίδα («τὸ χαλκιδικὸν γένος», Ηρόδ.)

2. το ουδ. ως ουσ. το χαλκιδικόν

(στην αρχ. αρχιτ.) είδος στενού προστώου πριν από την είσοδο οικοδομήματος

νεοελλ.

(το θηλ. ως κύριο όν.) η Χαλκιδική

χερσόνησος στα νότια τής Μακεδονίας, μεταξύ τού Θερμαϊκού και τού Στρυμονικού Κόλπου

αρχ.

1. το αρσ. ως ουσ. (κατά τον Ησύχ.) «χαλκιδικός

εἶδος ἀλεκτρυόνος»

2. το θηλ. ως ουσ. ἡ χαλκιδική

α) είδος σαύρας με χαλκόχρωμες ραβδώσεις στη ράχη

β) είδος ψαριού, η χαλκίς*

3. φρ. «χαλκιδικὸς πορθμός» — ο πορθμός τού Ευρίπου (Στράβ.)

4. παροιμ. φρ. «ὥσπερ Χαλκιδικὴ τέτοκεν ἡμῖν ἡ γυνή» — λεγόταν για γυναίκες που γεννούσαν πολλά παιδιά, λόγω τής Κόμβης, η οποία καταγόταν από τη Χαλκίδα και για την οποία υπήρχε η φήμη ότι γέννησε εκατό παιδιά.